INTRODUCIÓN DOS ALQUILPOLIGLUCOSIDOS

Os alquilglucósidos consisten nun residuo alquilo hidrófobo derivado dun alcohol graxo e unha estrutura de sacárido hidrófilo derivada da D-glicosa, que están unidos a través dun enlace glicosídico. Os alquilglucósidos mostran residuos de alquilo con aproximadamente átomos C6-C18, do mesmo xeito que a maioría dos surfactantes doutras categorías de substancias, por exemplo os coñecidos éteres de alquil poliglicol. A característica destacada é o grupo de cabeza hidrófilo, constituído por estruturas de sacáridos cunha ou varias unidades de D-glicosa glicosidicamente ligadas. Dentro da química orgánica, as unidades de D-glicosa derivan dos carbohidratos, que se atopan amplamente en toda a natureza en forma de azucres ou oligo e polisacáridos. É por iso que as unidades de D-glicosa son unha opción obvia para o grupo hidrofílico dos surfactantes, xa que os carbohidratos son materias primas renovables practicamente inesgotables. Os alquilglucósidos pódense representar de forma simplificada e xeneralizada pola súa fórmula empírica.

A estrutura das unidades de D-glicosa mostra 6 átomos de carbono. O número de unidades de D-glicosa nos alquilpoliglucósidos é n=1 nos alquilmonoglucósidos, n=2 nos alquildiglucósidos, n=3 nos alquiltriglucósidos, etc. Na literatura, as mesturas de alquil glucósidos con diferentes números de unidades D-glicosa denomínanse a miúdo alquil oligoglucósidos ou alquil poliglucósidos. Aínda que a designación "alquil oligoglucósido" é perfectamente precisa neste contexto, o termo "alquil poliglucósido" adoita ser enganoso, xa que os alquilpoliglucósidos tensioactivos raramente conteñen máis de cinco unidades de D-glicosa e, polo tanto, non son polímeros. Nas fórmulas dos alquilpoliglucósidos, n denota o número medio de unidades de D-glicosa, é dicir, o grao de polimerización n que adoita estar entre 1 e 5. A lonxitude da cadea dos residuos de alquilo hidrófobo adoita estar entre X=6 e X= 8 átomos de carbono.

A forma en que se fabrican os alquilglucósidos tensioactivos, en particular a elección das materias primas, permite unha gran variación dos produtos finais, que poden ser alquilglucósidos quimicamente puros ou mesturas de alquilglucósidos. Para os primeiros, aplícanse neste texto as regras convencionais de nomenclatura utilizadas na química dos carbohidratos. As mesturas de alquil glucósidos frecuentemente empregadas como tensioactivos técnicos reciben normalmente nomes triviais como "alquil poliglucósidos" ou "APG". No texto ofrécense explicacións cando sexa necesario.

A fórmula empírica non revela a complexa estereoquímica e polifuncionalidade dos alquilglucósidos. Os residuos de alquilo de cadea longa poden posuír esqueletos de carbono lineais ou ramificados, aínda que adoitan dar preferencia aos residuos de alquilo lineais. Químicamente falando, todas as unidades de D-glicosa son polihidroxiacetais, que normalmente difiren nas súas estruturas de anel (derivadas de aneis de furano de cinco membros ou de piranos de seis membros), así como na configuración anomérica da estrutura acetal. Ademais, hai varias opcións para o tipo de enlaces glicosídicos entre as unidades D-glicosa dos alquiloligosacáridos. Particularmente no residuo de sacáridos dos alquilpoliglucósidos, estas posibles variacións conducen a estruturas químicas múltiples e complexas, o que dificulta cada vez máis a designación destas substancias.